فرمول شیمیایی مولکولارسیو
Na86[(AlO2)86(SiO2)106]·XH2O
بیان می شود .
به طور کلی یکی از مشخصه های مهم مولکولارسیو ، ساختار داخلی و سه بعدی آلومینو سیلیکات آن است . این ساختار به صورت حفره های منظم و تخلخل های یکنواخت است و این خصوصیات ساختاری باعث افزایش میزان انتخاب پذیری (Selectivity) جاذب و ایجاد قدرت بالا در جذب و جداسازی می شود .
این فرآیند با حرارت دادن مولکولارسیو در دمای 130 تا 250 درجه سانتیگراد همراه است. در صورتی که مولکولارسیو به درستی احیا شود میتواند نقطه شبنم زیر 100- درجه سانتی گراد را ایجاد کند . مولکولارسیو نباید در معرض هوای آزاد قرار گیرد و باید در شرایط خشک و در بسته بندی صحیح و ضد هوا نگهداری شود . الک مولکولی 13X با عبور جریان هوا با افزایش دما قابل بازیابی است . دمای بازیابی بین 180-350 سانتیگراد و دمای بازیابی 3-6 ساعت است. مولکولارسیو 13X به دو روش حرارت دادن و کاهش فشار قابل احیاء می باشد .
پیش از مصرف مولکولارسیو از جذب آب یا مواد آلی پیشگیری شود. در غیر این صورت مولکولارسیو باید بازیابی شود.(فرایند بازیابی در پاراگراف قبل توضیح دادها شده است)
این منافذ یا قفس ها تمایل بسیار زیادی جهت جذب مجدد آب یا مولکول های قطبی دیگر را دارند.
از مشخصات و خواص مختلفی که مولکولارسیو 13X دارد اهمیت زیادی به آن داده و به عنوان دوست دار محیط زیست طبقه بندی می شود.
این زئولیت نوعی کاتالیزور مقاوم در برابر اسید است که در مصارفی برای جداسازی اکسیژن با خلوص بالا از طریق جذب سطحی تناوب فشار (PSA) یا جذب سطحی تناوب خلا (VSA) استفاده می گردد و همینطور در مصارف پزشکی تغلیظ اکسیژن جهت درمان تنفسی کاربرد دارد.
مولکولارسیو 13X یا مواد جاذب مولکولارسیو، آلومینوسیلیکات های بلورینی هستند که زئولیت نامگذاری می شوند.
مولکولارسیو 13X نوعی سیلیکات های آبدار می باشند که پیوند آبدار در آن ها بسیار سست است و تا 500 درجه سانتی گراد پایدار هستند.
اما در صورت حرارت دادن با درجه حرارت بسیار بالا مقدار زیادی از آب خودشان را از دست خواهند داد اما در شرایط مناسب خودشان را بازسازی می کنند و به شکل اولشان باز خواهند گشت.
مولکولارسیو 13X در زمان بی آب شدن، تراکم پایین و فضاهای خالی بسیاری دارند.
ساختمان بلوری اغلب این زئولیت ها در زمان بی آب شدن پایدار می ماند.
برخی از این زئولیت ها در شرایط قلیایی و برخی دیگر در محیط اسید پایدار تر می باشند.
ساختار منحصر به فرد این مواد، آب به دست آمده از فرایند تبلور را جذب کرده و در نهایت یک ساختار بلورین پرمنفذ را شکل می دهد.
این منافذ یا قفس ها تمایلشان برای جذب مجدد آب یا مولکول های قطبی دیگر بسیار زیاد می باشد.
از دیگر ویژگی های مواد جاذب زئولیت می توان به تواناییشان در جداسازی گازها و مایعات براساس سایز و تمایل قطبی آنها اشاره داشت.
دریچه های قفسی یا منافذی که از مولکول های مختلفی برخوردار می باشند، هم اندازه هستند.
مولکولارسیو 13X یک نوع کاتالیزور مقاوم در برابر اسید می باشند، که در مصارفی جهت جداسازی اکسیژن با خلوص بالا از طریق جذب سطحی تناوب فشار (PSA) یا جذب سطحی تناوب خلا (VSA) استفاده می گردد.
زئولیت ها در دو دسته زئولیت طبیعی و زئولیت مصنوعی تقسیم می شوند و کاربرد بیشتر آن در زمینه صنعتی که ارزش آن را در بازار جهانی تایید می شود.
از دیگر فواید زئولیت می توان به موارد زیر اشاره کرد:
سرعت زیادی برای جذب بخار و رطوبت دارد.
ظرفیت تبادل یونهای مثبت، سه برابر کانی های رسی است.
سطح قلیایی را در تمام محیط ها کنترل می کند.
مقدار گاز اکسیژن محلول طبیعی و شیمیایی را کنترل می کند.
جذب فلزات سنگین از آب و خاک مانند منگنز، قلع، جیوه، آهن و رسوب.
دارای بالاترین ظرفیت نظری جاذب های رایج و نرخ انتقال جرم بسیار خوب است .
سرعت نفوذ بالا
رطوبت زدایی، پالایش و شیرین سازی به صورت همزمان
همانطور که اشاره شد مولکولارسیو یک جاذب بسیار انتخابی برای حذف آلاینده های کمیاب از هوا و سایز گاها طراحی شده است .
همچنین از مولکولارسیو 13X می توان برای گوگرد زدایی (شیرین کردن) گازهای طبیعی و سایر سیالات، به ویژه برای حذف مرکاپتان ها، و برای خشک کردن گازها و مایعات استفاده می شود . همینطور برای جذب نیتروژن از هوا جهت تولید اکسیژن بیمارستانی و خانگی و همچنین حذف ترکیبات سولفور دار مانند مرکاپتان ها و H2S از جریان های هیدروکربن مایع مانند LPG و بوتان و همچنین تولید اکسیژن پزشکی مورد استفاده می باشد .
یکی از مهم ترین کاربرد های مولکولارسیو 13X بهره گیری از آن برای تهیه اکسیژن های صنعتی و بیمارستانی است .
به طور کلی کاربرد های اصلی مولکولارسیو در زندگی روزمره می توان به استغاده آنها در جداسازی آب در سیستم های تهوبه کننده ، پنجره های دوجداره ( وظیه اصلی مولکولارسیو که جزئی از مواد سازنده آن است جذب رطوبت موجود در بین دو لایه می باشد) ، رطوبت زدایی از گاز طبیعی و هوا و حذف آلاینده های مختف نظیر ترکیبات گوگردی، نیتروژن دار، کرین دی اکسید و … از جریان های مختلف اشاره کرد .
جاذب 13X در صنعت بعنوان رطوبت گیر، جاذب کربن دی اکسید، هیدروژن سولفید، اکسیژن، هیدروژن، نیتروژن و… کاربرد گسترده دارند. این جاذب ها همچنین توانایی جذب ترکیبات مرکاپتان را دارند. از دیگر کاربرد های زئولیت های 13X می توان به استفاده از آنها به عنوان حامل کاتالیست و همچنین در تصفیه حلال های صنعتی اشاره کرد .
جداسازی اکسیژن با خلوص بالا از هوا از طریق جذب سطحی تناوب فشار
ناخالصیها را تا حدی که با زئولیت نوع A متناسب شود،حذف میکند و اغلب برای جداسازی نیتروژن از هوا استفاده میشود، تا بخار اکسیژن خالصتری را تولید کند .
برای خشک کردن گاز خالص سازی ماده اولیه دستگاه های جداسازی با هوا ( حذف آب و دی اکسید کربن به طور همزمان )
مولکولارسیو 13X ، و سولفات زدایی از هیدروکربن های مایع و گاز طبیعی (حذف H2S و تیوالکل ) استفاده می شود .
مولکلول هایی که توسط مولکولارسیو A3 ، مولکولارسیو A4 و مولکولارسیو A5 جذب می شوند .توسط مولکولارسیو 13X نیز جذب می شود .
به علاوه مولکولارسیو 13X مولکولی را جذب می کند که شعاع بحرانی آن از هیدروکربن آروماتیک و هیدروکربن شاخه دار کوچکتر باشد .
با این وجود عمده مصرف غربال های مولکولی در صنایع نفت و گاز و پتروشیمی می باشد .
از جمله موارد مصرف این ماده در این صنعت می توان به کاربرد آن در پارافین هیدروکربن اشاره کرد به نحوی که مولکول های طبیعی آن در منافذ مولکولارسیو قرار گرفته و جذب می گردد، این در حالی می باشد که مولکول های شاخ دار وارد این منافذ نمی شود و بدون جذب از آن عبور می کند. از عمده مصارف این ماده در خطوط انتقال گاز و گاز طبیعی مایع می توان به دو نوع 3A و 4 A آن اشاره نمود .
این ماده در این صنعت همچنین در احیاء گاز طبیعی و میعانات گازی پتروشیمی کاربرد به سزایی دارد. از آن همچنین در فیلتر لوازم هوا و دستگاه تنفسی غواصان و آتش نشان ها نیز استفاده می شود .
حذف مرکاپتان حمل کاتالیزور سیستم های کمپرسور هوا تصفیه حلال (مایع) خشک کردن هیدروژن سولفوره جداسازی دی اکسید کربن، اکسیژن و آب از هوا
برای حذف آب و کربن دی اکسید از هوا و سایر گازها جداسازی اکسیژن از هوا ( نیتروژن ) پاک سازی آروماتیک ها حذف مرکاپتان و H2S از جریان های هیدروکربن مایع مانند LPG و بوتان محافظت از کاتالیست و حذف اکسیژنات از هیدروکربن ها ( جریان های الفینی ) و تولید اکسیژن در واحدهای PSA و اکسیژن پزشکی مولکولارسیو 13X در اشکال کروی و استوانه ای در سایزهای مختلف با توجه به نیاز مصرف کننده قابل تامین می باشد .
Geox-130
Geox-132
Geox-138
Geox-138 H
Geox-138 SP
مولکولارسیو 13x نوعی مولکولارسیو اکسیژن ساز یا به عبارتی غربال مولکولی اکسیژن ساز نیز محسوب و نامگذاری می شود که علت این نامگذاری استفاده این نوع از زئولیت در دستگاه های اکسیژن ساز می باشد .